Լեզվաբանությունը (XIX դար- XX դարի սկիզբ): Այս ժամանակահատվածում նկատելի առաջընթաց են ապրում հայ լեզվաբանությունը և բանասիրությունը: XIX դ. առաջին տասնամյակներին լեզվաբանական ու բառարանագրական աշխատություններով հանդես է գալիս Հարություն Ավգերյանը: Հայ բառարանագրության հպարտությունն է «Նոր բառգիրք Հայկազեան լեզուի» երկհատոր բառարանը, որը լույս տեսավ Վենետիկում 1836-1837 թվականներին: Մխիթարյան երեք հայրեր՝ Գաբրիել Ավետիքյանը, Մկրտիչ Ավգերյանը և Խաչատուր Սյուրմելյանը, այդ բառարանում տվել են իրենց հայտնի բոլոր գրաբար բառերի բացատրությունը, ստուգաբանությունը և գործածության բնութագրական նմուշները: Նույն բառարանի համառոտ տարբերակը 1846 թ. հրատարակվում է մեկ հատորով՝ «Առձեռն բառարան Հայկազեան լեզուի» խորագրով (հեղինակ՝ Մկրտիչ Ավգերյան): XIX դ. ընթացքում լույս են տեսնում անգլերեն, ֆրանսերեն, իտալերեն, հունարեն, ռուսերեն լեզուների ձեռնարկներ, երկլեզվյա բառարաններ:
XX դ. սկզբին հայ գրականության, առասպելաբանության, աշխարհաբարի հետազոտության ասպարեզում արժեքավոր ներդրում կատարեց ականավոր լեզվաբան Մանուկ Աբեղյանր: Գրաբարի, հայ միջնադարյան մատենագրական հուշարձանների ուսումնասիրությամբ հանդես եկավ նշանավոր հայագետ Ստեփան Մալխասյանցը: Հայ խոշորագույն լեզվաբան Հրաչյա Աճառյանը դարասկզբին հիմնականում զբաղվում էր հայ բառ-բառագիտության խնդիրներով: Լեզվաբանության ասպարեզում իր առաջին քայլերր կատարեց նոր սերնդի ներկայացուցիչներից Գրիգոր Ղափանցյանը:
Դարաշրջանի հայ գիտնականների զգալի մասը, հատկապես բնական գիտություններով զբաղվողները, համապատասխան պայմանների բացակայության պատճառով ստիպված էին իրենց գործունեությունը ծավալել Ռուսաստանի և Եվրոպայի գիտական կենտրոններում:
Մարգարյան Հ.
Ալեք Մանուկյան 1,
ԵՊՀ 2-րդ մասնաշենք,
5-րդ հարկ,
Հեռ.` + 37460 71-00-92
Էլ-փոստ` info@armin.am
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Կայքի նյութերի մասնակի կամ ամբողջական օգտագործման, մեջբերումների կատարման դեպքում հղումը պարտադիր է` www.armeniaculture.am